21 kwietnia 2016 roku Muzeum Małego Miasta Oddział Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu było gospodarzem Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. „Miasta i miasteczka mazowieckie”. Jej celem było przedstawienie zróżnicowanych aspektów badań nad historią małych miast mazowieckich od średniowiecza do czasów współczesnych. 12 prelegentów przybyłych z różnych ośrodków uniwersyteckich oraz muzeów wygłosiło referaty z zakresu kultury materialnej, duchowej, umysłowej, mentalności i obyczajowości mieszkańców wybranych miast Mazowsza. Otwarcia konferencji dokonał Dyrektor muzeum, Jan Rzeszotarski, witając uczestników, życzył wszystkim owocnych obrad. Zaproszenie do poprowadzenia konferencji przyjął profesor Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie dr hab. Dariusz Radziwiłłowicz. Referat wprowadzający zatytułowany Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu Oddział Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, geneza, działalność i plany na przyszłość wygłosił mgr Jerzy Piotrowski – kierownik bieżuńskiego muzeum, przybliżając zebranym instytucję, do której przybyli oraz jej rolę w środowisku lokalnym. Dr Alicja Dobrosielska z Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, w swoim wystąpieniu Mury to za mało. Średniowieczne miasta i miasteczka Mazowsza pod naporem Prusów omówiła różne aspekty wzajemnego oddziaływania i przenikania się Mazowszan i Prusów. Kolejny prelegent, dr Leszek Zygner z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Ciechanowie przedstawił w swoim wykładzie zatytułowanym Lokacje miejskie na północnym Mazowszu (ziemia zawkrzeńska) w późnym średniowieczu, początki miast północnomazowieckich, które właśnie wtedy powstawały. Wojciech Jerzy Górczyk z Muzeum Romantyzmu w Opinogórze wygłosił referat zatytułowany Topografia sakralna średniowiecznego Ciechanowa, w którym podjął próbę odtworzenia ciechanowskich, średniowiecznych obiektów sakralnych. Ostatnim wystąpieniem w przedpołudniowej sesji konferencji był wykład Daniel Siemiński, studenta Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie zatytułowany Życie codzienne i zwyczaje robotnicze mieszkańców Żyrardowa w XIX wieku.

Po przerwie kawowej, dr Radosław Lolo z Wydziału Historycznego Akademii Humanistycznej im. A. Gieysztora w Pułtusku przybliżył stan badań i najpilniejsze potrzeby dotyczące Miast północnego Mazowsza w epoce wczesno nowożytnej. Mgr Aleksandra Lis, doktorantka Studium Doktoranckigo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, przybliżyła zebranym wyniki badań dotyczących Średniowiecznego Ciechanowa i ziemi ciechanowskiej w świetle źródeł pisanych i archeologicznych. Kolejny prelegent, mgr Artur Makowski z Wydziału Historycznego UAM w Poznaniu przedstawił różne aspekty Ochrony przeciwpożarowej w miastach i miasteczkach Mazowsza w XVIII wieku, zamykając w ten sposób drugą sesję konferencji. Miłym przerywnikiem dla gości przybyłych do naszego miasteczka była możliwość zwiedzenia bieżuńskiego muzeum oraz spaceru urokliwymi uliczkami Bieżunia. Sesję poobiednią rozpoczął wykład dr Sławomira Jakubczaka z Kancelarii Sejmu RP, Uroczystości publiczne epoki napoleońskiej w twierdzach Modlin i Serock omawiający szczegółowo sposoby przygotowania oraz przebieg tych uroczystości. Mgr Rafał Borkowski, doktorant z Uniwersytet Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wygłosił referat: Małe miasto pogranicza. Bieżuń w świetle inwentarza 1836 roku omawiając i analizując zawarte w nim zapisy. Mgr Robert Piotrowski z Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu omówił Cechy charakterystyczne dawnych budynków mieszkalnych Sierpca. Ostatnim akcentem konferencji było wystąpienie mgr Adama Sokołowskiego z Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży, zatytułowane Z dziejów ludności żydowskiej w Łomży w latach 1494 – 1942, w którym omówione zostały najistotniejsze aspekty życia i kultury ludności wyznania mojżeszowego w Łomży.

Konferencji towarzyszyły wystawa wydawnictw Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku. Goście, a szczególnie uczniowie bieżuńskiego Liceum Ogólnokształcącego mogli zapoznać się również z ofertą nowego kierunku oferowanego przez Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztyna, jakim jest wojskowość.

Była to pierwsza tego typu konferencja naukowa przygotowana przez Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu. Jej pokłosiem będzie kolejny, 30. Numer Bieżuńskich Zeszytów Historycznych, w którym opublikowane zostaną wszystkie wygłoszone przez prelegentów materiały. Organizatorzy mają nadzieję, że kwietniowe konferencje naukowe w Bieżuniu na trwale wpiszą się w kalendarz badaczy i pracowników muzeów z całej Polski.
Organizatorzy składają serdeczne podziękowania wszystkim, którzy wsparli przygotowanie konferencji, szczególnie Andrzejowi Goździkowskiemu prezesowi firmy CEDROB S.A., Zbigniewowi Przywitowskiemu prezesowi firmy Złota Kurka Sp. z o.o., Henrykowi Grześkiewiczowi – właścicielowi Gabinetu Weterynaryjnego, właścicielom ferm drobiu Państwu Annie i Krzysztofowi Dudkiewiczom oraz Krystynie i Stefanowi Lejmanom, a także Zbigniewowi Dobrowolskiemu za relacje fotograficzną.

Jerzy Piotrowski